40 Thánh tử đạo thành Sebaste và Thánh Emerentiana

Một ví dụ về việc những người ủng hộ thuyết rửa tội bằng máu đã sai lầm như thế nào trong vấn đề này là tuyên bố của họ rằng vị tử đạo thứ bốn mươi của thành Sebaste chưa được rửa tội. Họ nói rằng ông chưa được rửa tội, nhưng ông đã đứng cùng hàng ngũ với ba mươi chín vị tử đạo khác và chết cóng vì Chúa Kitô trên hồ băng. Thực tế là không có bằng chứng nào cho thấy vị tử đạo thứ bốn mươi của thành Sebaste chưa được rửa tội, mà danh tính của ông ấy chúng ta vẫn không rõ. Các tường thuật về câu chuyện tiết lộ rằng ông “đã lớn tiếng kêu lên rằng ông là một Kitô hữu,” có lẽ vì ông đã là một người Công giáo được rửa tội, người đã được thúc đẩy đến việc tử đạo bởi tấm gương của ba mươi chín vị kia. Hơn nữa, trong sách Tử đạo La Mã, mục ngày 9 tháng 9, ta đọc:

“Tại thành Sebaste xứ Armenia, Thánh Severian, một người lính của Hoàng đế Licinius. Vì đã thường xuyên đến thăm bốn mươi vị tử đạo trong tù, ông đã bị treo lơ lửng trên không trung với một hòn đá trói vào chân ông theo lệnh của thống đốc Lysias..."[1]

Chắc chắn rằng Severian không phải là vị tử đạo thứ bốn mươi (từ ngày và hoàn cảnh ông qua đời), nhưng chúng ta thấy từ tường thuật này rằng những người khác và các binh sĩ đã có thể đến thăm bốn mươi người trong tù. Do đó, bốn mươi vị tử đạo có thể dễ dàng nhận phép rửa tội từ bất kỳ người lính nào thể hiện sự quan tâm và thông cảm với họ, bao gồm cả vị cuối cùng đã tham gia vào nhóm (nếu anh ta chưa được rửa tội trước đó). Vì vậy, không có gì chứng minh rằng vị tử đạo thứ bốn mươi chưa được rửa tội, và chúng ta biết rằng anh ấy đã được rửa tội từ đức tin. Điều tương tự cũng có thể nói về tất cả khoảng 20 trường hợp khác được nêu bởi những người ủng hộ thuyết rửa tội bằng máu.

Giáo hoàng Êugêniô IV, Công đồng Florence, “Exultate Deo,” ngày 22 tháng 11 năm 1439, ex cathedra: " Và vì sự chết xâm nhập trần gian qua người đầu tiên, ‘ai không sinh ra bởi Nước và Thần khí, thì không thể,’ như Sự Thật nói, ‘vào được Nước Thiên Chúa’ [Gioan 3:5]. Chất thể của bí tích là nước chân thật tự nhiên.”[2]

Tôi sẽ trích dẫn nguyên văn từ Sư huynh Robert Mary, trong cuốn Cha Feeney và Sự Thật về Ơn Cứu Độ (trang 173-175), người đã làm sáng tỏ một số sự nhầm lẫn xoay quanh chủ đề này:

     “Giờ đây, chúng ta sẽ xem xét bằng chứng lịch sử được đưa ra bởi những người cho rằng ‘phép rửa bằng máu’ là một sự thay thế, thậm chí là cao quý hơn bí tích rửa tội. Bằng chứng này được tìm thấy trong nhiều công trình đã được truyền lại cho chúng ta qua nhiều thế kỷ như được ghi lại trong các cuộc tử đạo khác nhau, hành động của các vị tử đạo, cuộc đời của các vị thánh và các nguồn tương tự. Thông tin ngắn gọn nhất về các vị tử đạo được tìm thấy trong sử liệu các tử đạo.

Sách Tử đạo La Mã (Roman Martyrology) hiện tại là một danh mục các vị thánh được Giáo hội tôn vinh, không chỉ những người tử đạo vì Đức tin. Nó xuất hiện lần đầu tiên vào năm 1584, và bắt nguồn từ các sử liệu tử đạo cổ xưa tồn tại vào thế kỷ thứ tư, cộng với các hồ sơ chính thức và không chính thức được lấy từ sử liệu của các vị tử đạo có từ thế kỷ thứ hai. Nó đã được sửa đổi nhiều lần kể từ lần biên soạn đầu tiên. Khi được giao nhiệm vụ là duyệt lại các tài liệu cổ, bản thân Thánh Rôbertô Bellarminô đã phải bị kiềm chế khỏi việc xóa quá nhiều bài mà ông cảm thấy đáng hoài nghi.

 Thứ nhất, những vị đầu tiên tường thuật về cái chết của các vị tử đạo đã không dự định cung cấp thông tin mà từ đó ta có thể biên soạn ‘sổ rửa tội’. Nếu người viết sử không đề cập đến việc vị tử đạo đã nhận phép rửa, điều này không nhất thiết có nghĩa là vị thánh ấy chưa bao giờ được rửa tội. Một trường hợp điển hình là Thánh Patrick. Ông không phải là một vị tử đạo, nhưng phép rửa của ông không bao giờ được ghi lại. Tuy nhiên, chúng ta biết chắc chắn rằng ông đã nhận được bí tích này, vì ông ấy là một giám mục.

     Tiếp theo, ngay cả khi người viết sử tuyên bố rằng một người tử đạo đã không được rửa tội, thì điều đó nên được hiểu là người đó ‘không được ghi lại’ là đã được rửa tội. Đặc biệt là trong thời kỳ ấy, không ai có thể kỳ vọng họ đã biết cách chắc chắn rằng một người khác đã nhận phép rửa tội hay chưa.  

     Thứ ba, nếu một người viết sử nói rằng một vị tử đạo đã được ‘rửa bằng máu của chính mình’, điều này không tự động loại trừ việc người ấy đã nhận phép rửa bằng nước. Khi Chúa Kitô đề cập đến Cuộc Khổ nạn sắp tới của Người là một ‘Phép Rửa’, Người đã được Thánh Gioan rửa tội ở sông Giô-đanh.

     Thứ tư, ‘phép rửa tội bằng máu’ nên được hiểu là hành động yêu thương vĩ đại nhất đến Thiên Chúa mà một người có thể thực hiện. Thiên Chúa ban thưởng cho điều đó bằng cách đưa người ấy trực tiếp lên thiên đàng, cho những ai đã được rửa tội và ở bên trong Giáo hội: họ không phải trải qua luyện ngục --- đó là một lời xưng tội hoàn hảo. Nếu nó có khả năng thay thế bất kỳ bí tích nào, đó sẽ là bí tích Xưng tội, bởi vì bí tích Xưng tội không mang tính ràng buộc bởi tất nhiên tính của phương pháp, mà chỉ là quy định.

Trong cuốn sách Lịch Sử Giáo Hội, Cha Gioan Laux, M. A., viết:

‘Nếu người Kitô hữu được biết trước sẽ mất mạng, anh ta đã được dạy rằng việc tử đạo là một phép pửa thứ hai, rửa sạch mọi vết bẩn, và linh hồn của người tử đạo được đảm bảo sẽ nhận được hạnh phúc trọn vẹn của thiên đàng.’

     Thứ năm, khi một vị tử đạo được gọi là ‘dự tòng’, điều đó không phải lúc nào cũng có nghĩa là người đó chưa được rửa tội. Một dự tòng là một người đang học về đức tin, chẳng hạn như một học viên trong lớp giáo lý, dưới sự hướng dẫn của một giảng viên giáo lý. Việc học viên tiếp tục đến lớp học ngay cả sau khi họ được rửa tội được xác nhận một cách dứt khoát bởi những lời sau đây từ Thánh Ambrôsiô đối với những người dự tòng của ông: “Thầy biết rất rõ rằng vẫn còn nhiều điều cần phải giải thích. Các con có thể cảm thấy lạ lùng khi các con vẫn chưa được giảng dạy trọn vẹn về các bí tích trước khi chịu phép rửa tội. Tuy nhiên, giới luật cổ xưa của Giáo hội cấm chúng ta mặc khải các mầu nhiệm Kitô giáo cho những người chưa được khai tâm. Vì ý nghĩa trọn vẹn của các bí tích không thể được hiểu nếu các con chưa nhận được ánh sáng mà sẽ soi rọi tâm hồn các con.” (Về các mầu nhiệm và về các bí tích, Thánh Ambrôsiô)

     Trong khi những người chưa được rửa tội không bao giờ được coi là một phần các tín hữu cho đến khi họ được rửa tội (họ luôn được yêu cầu rời đi trước Lễ tín hữu trong Thánh Lễ), Sư huynh Robert Mary chỉ ra rằng một số người mới được rửa tội, những người vẫn còn đang học, đôi khi được gọi là “dự tòng”.

Giáo hoàng Thánh Sylvester I, Công đồng Nicaea I, năm 325 A.D., Điều 2: “Vì một dự tòng vẫn cần thời gian và thêm thử nghiệm sau khi được rửa tội...”[3]

     Trong Truyền thống, Giáo hội không tiết lộ một số điều ngoại trừ cho những người đã được khai tâm (người được rửa tội). Vì vậy, sau khi một người được rửa tội, người đó thường tiếp tục học giáo lý, và do đó đôi khi được gọi là “dự tòng”. Thực tế là có một sự khác biệt giữa người dự tòng chưa được rửa tội và người dự tòng đã được rửa tội được ngụ ý trong trích dẫn sau đây từ Công đồng Braga vào năm 572.

Công đồng Braga, 572, Điều xvii: “Cũng như vậy, đối với những người dự tòng đã chết mà thiếu đi phép rửa tội, không được dâng Thánh lễ hay đọc Thánh ca cho họ; chính bởi sự vô tri mà những việc này đã bị sử dụng sai."[4]

     Nếu những người được mô tả là “dự tòng” luôn luôn là chưa được rửa tội, thì công đồng sẽ không cần phải nói rằng ta không được đọc kinh hoặc dâng thánh lễ cho những người dự tòng “đã chết mà chưa nhận phép rửa tội”. Do đó, việc Sách Tử đạo La Mã mô tả một số vị thánh là “dự tòng”, chẳng hạn như Thánh Emerentiana, không chứng minh rằng họ chưa được rửa tội, mặc dù thuật ngữ “dự tòng” thường có nghĩa là chưa được rửa tội. Bên cạnh đó, Sách Tử đạo La Mã không phải là bất khả ngộ và chứa đựng nhiều sai lầm lịch sử.

Donald Attwater, A Catholic Dictionary [Một Từ điển Công giáo], trang 310: “Một tuyên bố lịch sử trong ‘Sách Tử đạo’ tự thân không có thẩm quyền... Một số mục trong Sách Tử đạo La Mã được nhận xét là không thỏa đáng sau khi được kiểm tra như sau.”[5] 

     Liên quan đến Kinh nhật tụng Rôma, Dom Prosper Guéranger, một trong những nhà phụng vụ nổi tiếng nhất trong lịch sử Giáo hội, dường như đã sửa chữa một số sai lầm trong Kinh nhật tụng Rôma:

Dom Prosper Guéranger, The Liturgical Year [Năm Phụng vụ], Vol. 8 (Sts. Tiburtius, v.v.), tr. 315: “Lễ trọng ngày 22 tháng 11, đến sau ngày lễ vọng trước đó, được chú thích trong kinh nhật tụng Rôma là ngày tử đạo của cô [Thánh Cecilia]; thực tế, đây là ngày kỷ niệm Vương cung thánh đường tráng lệ của cô ở Rôma."[6]

     Hơn nữa, chúng ta sẽ thấy trong phần về Thánh Gregory Nazianz rằng nếu một người xem những giáo huấn từ Kinh nhật tụng về các vấn đề thần học là bất khả ngộ, thì người đó phải phủ nhận phép rửa tội bằng ước muốn. Tôi tiếp tục với câu trích dẫn của Sư huynh Robert Mary:

     Thứ sáu, vào thời ấy, một Lễ Rửa tội chính thức là một nghi lễ rất long trọng do đức giám mục thực hiện. Tuy nhiên, Giáo hội luôn luôn dạy rằng, trong trường hợp cần thiết, bất kỳ người nào thuộc bất kỳ giới tính nào đã đạt đến việc sử dụng lý trí, Công giáo hay không Công giáo, đều có thể rửa tội bằng cách sử dụng những từ ngữ đúng đắn và có ý định làm những gì Giáo hội dự định thực hiện bởi bí tích này. Do đó, trong Giáo hội sơ khai, các Kitô hữu đã được rửa tội và người dự tòng chưa được rửa tội được hướng dẫn thực hiện phép rửa tội cho nhau, nếu và khi cần thiết, bất cứ khi nào việc bắt bớ nổ ra.

     Thứ bảy, ơn cứu độ trở nên khả dĩ cho chúng ta khi, trên Thập giá trên đồi Sọ, Chúa Giêsu Kitô đã hy sinh Mình và Máu Thánh của Người để chuộc tội lỗi của chúng ta. Do đó, một người được cứu, không phải bằng cách hy sinh máu nhân loại của chính mình, nhưng bằng việc hy sinh Bảo Huyết trân quý nhất của Đấng Cứu Độ của chúng ta.

     Chúng ta hãy nói một cách khác: Theo ý kiến của chúng tôi, ơn tha thứ tuyệt đối cho tội nguyên thủy và sự kết hợp vào ĐứcKitô và Giáo hội của Người chỉ được thực hiện bởi phép rửa bằng nước mà chỉ mỗi Đức Kitô đã ban quyền năng ấy. Máu của một người phàm không có sức mạnh như vậy. Tử đạo là hành động kính yêu Thiên Chúa vĩ đại nhất mà một người có thể thực hiện, nhưng điều đó không thể thay thế cho bí tích rửa tội.” – kết thúc đoạn trích

     Không cần phải xem xét chi tiết tất cả chừng ít hơn 20 trường hợp tử đạo của các vị thánh (trong số hàng ngàn) mà một số người nói rằng đã xảy ra khi họ chưa được rửa tội. Ví dụ, trong trường hợp của Thánh Emerentiana – người đã tử đạo trong khi cầu nguyện công khai tại mộ của Thánh Agnes trong cuộc bách hại dưới thời Diocletianus –ta có thể chỉ ra rằng câu chuyện về việc tử đạo của cô tạo dựng một tình huống mà bản thân điều đó cho thấy rằng cô đã được rửa tội; vì cô sẽ không tự gây nguy hiểm cho mình theo cách như vậy nếu cô vẫn chưa được rửa tội. Hoặc ngay cả khi cô ấy vẫn chưa được rửa tội trước khi bị tấncông (mà điều này rất khó xảy ra), cô ấy chắc chắn có thể đã được rửa tội sau cuộc tấn công bởi mẹ cô ấy, người đã đi cùng cô (theo tường thuật) đến ngôi mộ để cầu nguyện.

     Có rất nhiều câu chuyện mang lại ấn tượng hoàn toàn khác biệt và có ý nghĩa khác nếu chỉ một chi tiết nhỏ bị bỏ qua. Lấy ví dụ, trường hợp của Thánh Venantius. Năm 15 tuổi, Thánh Venantius bị đưa đến trước mặt vị thống đốc trong cuộc đàn áp dưới thời Hoàng đế Decius:

“Một trong những quan chức, tên là Anastasius, đã nhận thấy lòng can đảm mà Thánh Venantius đã chịu đựng trong cuộc khổ hình, và cũng đã nhìn thấy một thiên thần mặc áo choàng trắng trên làn khói. Ông một lần nữa giải thoát Venantius, tin vào Chúa Kitô, và cùng với gia đình ông đã được linh mục Porphyrius rửa tội, người mà sau đó cùng ông được ban thưởng cành cọ của sự tử đạo.”[7]

      Câu chuyện thú vị này cho chúng ta, một lần nữa, làm thế nào Thiên Chúa ban phép rửa tội cho tất cả những người được tuyển chọn, nhưng hãy lưu ý rằng nó có thể dễ dàng bị hiểu lầm nếu một chi tiết đơn giản đã bị bỏ qua. Nếu một điểm duy nhất về cách Anastasius và gia đình ông được Porphyrius rửa tội đã bị bỏ qua, độc giả gần như chắc chắn sẽ có ấn tượng rằng Anastasius là một vị tử đạo cho Chúa Kitô, người chưa bao giờ nhận phép rửa tội - thay vào đó nhận phép “rửa tội bằng máu”.

     Sự thật là ta không cần phải xem xét tất cả những trường hợp lẻ tẻ này mà chỉ cần chỉ ra rằng: 1) không có bằng chứng nào cho thấy vị thánh (người mà họ tuyên bố chưa được rửa tội) chưa được rửa tội; và 2) có nhiều lời giải thích về việc làm thế nào vị thánh có thể đã được (và chắc chắn đã được rửa tội). Tất cả những gì cần thiết để bác bỏ tuyên bố rằng có các thánh chưa được rửa tội là cho thấy rằng Giáo Hội đã dạy một cách chắc chắn rằng không ai có thể lên thiên đàng mà không được tái sinh bởi nước và Thần Khí trong Bí tích Rửa tội.

Giáo hoàng Phaolô III, Công đồng Trentô, Kỳ họp 7, Điều 5 về Bí tích Rửa tội, ex cathedra: “Nếu kẻ nào dám nói rằng phép Rửa là không bắt buộc, nghĩa là, không thiết yếu cho ơn cứu độ (Ga. 3:5): kẻ đó bị nguyền rủa.”[8]

Tuy nhiên, một trường hợp được cho là ví dụ cho “phép rửa tội bằng máu” là đặc biệt thú vị.

Chú thích:

[1] The Roman Martyrology, Fitzwilliam, NH: Loreto Publications, p. 203 (Sept. 9).

[2] Denzinger 696; Decrees of the Ecumenical Councils, Vol. 1, p. 542.

[3] Decrees of the Ecumenical Councils, Vol. 1, p. 6.

[4] The Catholic Encyclopedia, “Baptism,” Volume 2, 1907, p. 265.

[5] Donald Attwater, A Catholic Dictionary, Tan Books, 1997, p. 310.

[6] Dom Prosper Guéranger, The Liturgical Year, Loreto Publications, 2000, Vol. 8, p. 315.

[7] Dom Prosper Guéranger, The Liturgical Year, Vol. 8, p. 521.

[8] Denzinger 861; Decrees of the Ecumenical Councils, Vol. 2, p. 685.